رزین یک نوع ماده ترکیبی شیمیایی بسیار غلیظ است که خاصیت چسبندگی دارد. حلال این ماده ترکیبی، الکل و یا آستون بوده و در دو نوع طبیعی و مصنوعی به روشهای گوناگون تهیه میشود. از کاربردهای رزین میتوان به تاثیر آن در ساخت انواع متریال، صنایع، هنرهای تجسمی، دکوراسیون داخلی، ترکیب آن در انواع رنگهای شیمیایی برای پوشش دهی سطوح مختلف و سایر زمینهها اشاره کرد. در واقع رزین به عنوان یک ماده شیمیایی چسبنده و کهربایی رنگ با مقاومت بسیار بالا در برابر آب و شرایط دمایی، که هر یک از انواع آن، کاربردهای منحصر به خود را دارد، در صنایع و کارخانهجات بسیار ضروری است. در ادامه به توضیح مختصری در ارتباط با رزین طبیعی و مصنوعی میپردازیم.
ویژگی های رزین طبیعی:
رزین طبیعی را میتوان در شیره درخت کاج یافت. در واقع شیره درخت کاج که به عنوان یک مایع چسبنده که بوی بسیار تندی دارد، به عنوان زرین طبیعی شناخته شده است. رزین از هر نوعی که باشد طبیعی یا مصنوعی با گذشت زمان و بر اثر قرارگیری با اکسیژن هوا سفت میشود و دیگر قابل استفاده نیست. رزین طبیعی را میتوان در صمغ برخی از گیاهان و یا برگ درختان نیز مشاهده کرد. رزین طبیعی معمولا قهوه ای و یا طلایی رنگ و شفاف است. حتی گاه طیف متنوعی از تنالیته قهوهای را میتوان در آن دید. در برخی از صمغها نیز به رنگ کهربایی و یا آبی روشن و لاجوردی نیز دیده شده که نشان دهنده رزین طبیعی است. گفتنی است که از دیرباز تا هم اکنون از رزین طبیعی یا شیره درخت کاج برای مصارف گوناگون از جمله ساخت وسایل پخت و پز، ترمیم آسیب دیدگیهای قایق و کشتیها، ساخت ابزارآلات استفاده میشده است که امروزه از آن اغلب برای تهیه و جلای عطر، جوهر، جواهر، سنگهای قیمتی، سازههای دست ساز و نظایر اینها استفاده میشود.
انواع گوناگون رزین شامل موارد زیر است؛
رزین پلی استر
رزین پلی استر حاوی ماده ترکیبی هاردنر است که پس از گذشت زمان با مجاورت در هوای آزاد خشک و سفت میشود. گفتنی است که برای کاهش خشک شدن زود هنگام آن میتوان تنها با اضافه کردن چند قطره کاتالیزور، خشک شدن آن را به تعویق انداخت. تهیه رزین پلی استر به این صورت است که در کوره پخت شده و بایستی فرایند آن در محیطی کاملا بهداشتی که مجهز به سیستم تهویه باشد، انجام شود. در حین پخت رزین پلی استر، استفاده از ماسک و دستکش ضروری است. از جمله ویژگیهای رزین پلی استر مقرون به صرفه بودن آن است. کاربرد رزین پلی استر اغلب در مجسمه سازی، نقاشی، کارهای صنعتی و هنری است. مجسمههای پلی استر بهترین نمونه از کاربرد رزین پلی استر است. گفتنی است که برای رنگرزی این مجسمهها بایستی از مخلوط جوهر رنگ و تینر بهرهمند شد و با قلموی آغشته به رنگ، مجسمهها را رنگ آمیزی نمود.
رزین فنولیک
رزینهای فنولیک به دو گونه هستند که یکی با ترکیب روغن تهیه شده که به دلیل براقیت و جلایی که دارا است، و در رنگ های شیمیایی به کار برده میشود. این نوع از قوام و پایداری بسیار بالایی برخوردار بوده و به همین علت از آن در صنعت چوب جهت لایه پوششی مبلمان، اسباب و هر گونه سازههای چوبی استفاده میشود. نوع دوم رزین فنولیک، با حلال الکل و یا آستن ترکیب شده، عرضه میشود.
رزین وینیل استر
این نوع رزین همانطور که از نامش پیداست حاوی استر بوده و به همین علت دارای خاصیت چسبندگی بسیار بالایی است. در نتیجه در ادغام با آب و مواد شیمیایی حل نشده و از خود مقاومت نشان میدهد. معمولا از این نوع رزین در پوشش سطح بیرونی درها، کف، ایوان، بالکن، و هرگونه سطوحی که خشک شدن بر آن ضروری باشد، مورد استفاده قرار میگیرد.
رزین اپوکسی
کاربرد رزین اپوکسی، همانند رزین پلی استر بیشتر شامل مصارف کارهای هنری از جمله دکوراسیون داخلی، نقاشی، مجسمه سازی، رنگرزی، جواهر سازی، ساخت زیورآلات و مواردی از این قبیل است. از جمله مزایای بارز رزین اپوکسی آن است که به نسبت کمتر حاوی مواد سمی بوده و از آن به وفور در ساخت اشیاء دست ساز به ویژه زیورآلات، سنگهای تزیینی و همچنین در تهیه ساخت سنگهای قیمتی به وفور مورد استفاده قرار میگیرد. برای سفت شدن رزین اپوکسی نیازی به کوره نبوده و در مجاورت با اکسیژن هوا به مرور زمان سفت شده، خود را میبندد.
ویژگیهای رزین مصنوعی
با توسعه روزافزون فناوری و تبدیل رزین طبیعی به رزین مصنوعی، امروزه شاهد پلیمرهایی هستیم که از این ترکیب شیمیایی به دست می آید. در واقع اغلب پلیمرها حاوی رزین مصنوعی هستند. از جمله ویژگیهای بارز رزین مصنوعی به نسبت نوع طبیعی آن، دوام بالا، ثبات و پایداری مستحکم، قیمت مقرون به صرفه ان است. علاوه بر آن سهولت در تصفیه آن و عدم وجود مواد ناخالص اضافه در ساخت و تولید آن سبب شده که مادهای یکنواخت تر حاصل شود. تولید رزین مصنوعی در آزمایشگاه های تخصصی انجام میشود و کاربرد آن اغلب جهت ساخت انواع پلاستیک، انواع رنگهای شیمیایی، صنایع و غیره است.
انواع رزین مصنوعی عبارتند از؛
-رزین ترموپلاستیک
-رزین ترموستینگ
تفاوت این دو نوع رزین در چگونگی ساخت و کارکرد انها است. بدین ترتیب که ترمو پلاستیک در برابر افزایش دما خمیر شده و ترموستینگ در برابر حرارت و گرما مقاوم است. علاوه بر موارد فوق، رزین در انواع گوناگون به بازار عرضه می شود که در ادامه به شرح آن میپردازیم.
مصارف و کاربرد گوناگون رزین در صنعت رنگ؛
از جمله مهمترین کاربرد رزین در صنعت رنگهای شیمیایی بر جداره بیرونی انواع وسایلی است که ما روزانه با آن سروکار داریم که بدین منظور در زمینههای مختلف از آن به وفور استفاده میشود که به برخی از آنها اشاره میکنیم؛
-کاربرد رزین بر سطح بیرونی وسایل آشپزخانه مانند یخچال، ماشین لباسشویی، ظرفشویی و نظایر اینها
-کاربرد رزین بر جدار بیرونی شیرالات، انواع پمپ، سطح لوله و یا هر وسیله ای که با آب سر و کار دارد
-کاربرد رزین در پوشش دهی کف ساختمان، سطوح بیرونی اتومبیل، هواپیما، کشتی
-کاربرد رزین بر سطوح داخلی انواع قوطیها و یا بطریهای فلزی